In onze moderne werkcultuur sluipt een gevaarlijke tendens binnen, vaak onopgemerkt, maar met diepgaande gevolgen voor onze ziel en onze relatie met God. We worden aangespoord tot steeds hogere prestaties, tot het halen van doelen die ons worden voorgehouden als de weg naar succes en voldoening. Maar wat als deze doelen en de methoden om ze te bereiken ons verder van God af brengen en onze door Hem geschonken waardigheid ondermijnen?

De term “Human Resources” zelf is al veelzeggend. De mens, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis, wordt gereduceerd tot een “hulpbron”, een middel, inzetbaar en vervangbaar ten dienste van een organisatie. Dit staat haaks op de christelijke leer die elke persoon als uniek en van onschatbare waarde beschouwt, een doel op zichzelf, geroepen tot een liefdevolle relatie met zijn Schepper.

Een van de meest verraderlijke technieken die we vandaag zien, is het subtiel manipuleren van ons diepgewortelde besef van goed en kwaad, van onze natuurlijke drang om een gebroken relatie te herstellen – een besef dat ten diepste verwijst naar onze relatie met God. Wanneer we zondigen, wanneer we Gods geboden overtreden, voelen we een leegte, een vervreemding. Dit zondebesef is een Godgegeven signaal dat ons oproept tot berouw, tot herkenning van onze fouten jegens Hem, en tot het zoeken van Zijn genade voor herstel.

Maar wat gebeurt er in veel moderne organisaties, bijvoorbeeld in de prestatiegerichte sfeer van verkoopafdelingen? Daar worden verwachtingen – vaak onrealistische targets – op zo’n manier gepresenteerd dat het niet halen ervan voelt als een persoonlijk falen, als het breken van een belofte. Het schuldgevoel dat hieruit voortvloeit, wordt vervolgens door het systeem gebruikt. Niet om de relatie met God te herstellen – want de breuk was immers niet primair met Hem – maar om de werknemer aan te sporen zich nóg harder in te zetten voor de wereldse doelen van de organisatie. De energie die vrijkomt uit ons verlangen naar “herstel” wordt zo afgeleid van haar eigenlijke, verticale doel (God) naar een horizontaal, aards doel (de organisatie).

Hier zien we een vorm van geestelijke manipulatie. Het menselijk zondebesef wordt gekaapt. De werkgever, het systeem, de ongeschreven wetten van de organisatie, nemen subtiel de plaats in die God toekomt. Het “goed doen” wordt niet langer primair gemeten aan Gods wet, maar aan de normen van de organisatie. Het “herstel” dient niet langer de verzoening met God, maar het behagen van de werkgever of het systeem. Dit is een moderne vorm van afgoderij, waarbij wereldse constructies en doelen de plaats innemen van de Almachtige.

Deze technieken zijn vaak niet openlijk dwingend, maar werken via subtiele druk, het inspelen op loyaliteit, en het verwarren van ons innerlijk kompas. In een geseculariseerde wereld, waar de band met God voor velen verzwakt is, wordt het moeilijker dit onderscheid te maken. Het gevoel van leegte of schuld na “falen” op het werk, wordt dan niet herkend als een potentieel signaal van een diepere, spirituele onbalans, maar puur als een professionele tekortkoming die met nog meer aardse inspanning moet worden rechtgezet.

Wat is dan de weg vooruit? Allereerst, waakzaamheid en onderscheidingsvermogen. Laten we als katholieken kritisch kijken naar de structuren waarin we werken. Vragen we ons af: dient mijn werk ten diepste God en mijn naaste, of word ik ongemerkt een radertje in een systeem dat mijn door God gegeven waardigheid en mijn relatie met Hem onder druk zet?

Ten tweede, het herijken van ons zondebesef. Zonde is een breuk met God. Herstel begint bij berouw, gericht aan Hem, en het verlangen Zijn wil te doen. Laten we niet toestaan dat dit heilige mechanisme wordt misbruikt voor wereldse winst of prestatiedruk.

Ten derde, het hooghouden van de menselijke waardigheid. Of we nu werkgever of werknemer zijn, laten we elkaar behandelen als kinderen van God, niet als “resources”. Laten we werkomgevingen nastreven waar ruimte is voor menselijkheid, voor reflectie, en waar het hoogste doel niet winst is, maar dienstbaarheid aan God en de gemeenschap, in lijn met Zijn geboden.

De verleidingen van de moderne werkplek zijn talrijk en vaak verhuld. Maar met gebed, onderscheiding en een vaste blik op Christus kunnen we de valstrikken herkennen en kiezen voor een pad dat leidt tot ware vervulling en eeuwig leven, in plaats van tot de leegte van een gekaapte ziel. Laten we niet vergeten dat onze ware waarde en ons diepste herstel niet liggen in het voldoen aan door mensen gemaakte systemen, maar in de liefdevolle omarming van onze hemelse Vader.